„Recepta” na zdrowe dziecko

Rodzicielstwo jest jedną z najbardziej wymagających i prawdopodobnie najtrudniejszych ról w życiu dojrzałego człowieka. W przeciwieństwie do wielu innych ról, do tej nie posiadamy praktycznie żadnego wcześniejszego przygotowania. Aby prowadzić samochód poznajemy zasady ruchu drogowego, wykonywanie najprostszego zawodu poprzedzone jest przynajmniej praktycznym treningiem. Wychowując dziecko najczęściej uczymy się na własnych błędach lub przenosimy wzory zachowań obserwowane u własnych rodziców. Współczesność stawia przed nami, rodzicami szczególne wyzwania, które nie występowały z takim natężeniem 40 czy 50 lat temu. Dlatego warto abyśmy zdali sobie sprawę z faktu, że nasze rodzicielstwo wymaga specjalnego w tej dziedzinie przygotowania.  

Oto wybrane elementy z arsenału rodzicielskich działań, które mogą pomóc dziecku w zdrowym dorastaniu.

Więzi rodzinne.

Wyjątkowe znaczenie odgrywa trwała więź rodzinna. Aby ją osiągnąć i rozwijać potrzebna jest dziecku nasza fizyczna i psychiczna obecność. Nie ma znaczenia czy mówimy tu o niemowlęciu czy też nastoletniej osobie – kontakt z rodzicami jest potrzebny codziennie.

Bycie z dzieckiem nie oznacza „wychowywania” go przez telefon, na odległość, czy też w biegu między załatwianiem setek ważnych spraw. Zdarza się, że w pogoni za stworzeniem rodzinie tzw. lepszych warunków życia zapominamy, że najcenniejszym jest spędzanie czasu ze sobą.

Dzieci pozbawione silnej więzi z rodziną mogą łatwiej ulec wpływom „pozornych” przyjaciół.

Wartości rodzinne.

Dlaczego w naszej rodzinie szanujemy i przestrzegamy określonych wartości? W czym się one wyrażają? Dlaczego rodziny różnią się w wyznawanych przez siebie wartościach (wyjątkowo ważne w środowiskach wielokulturowych)? Upewnij się, że dziecko i Ty w podobny sposób pojmujecie konkretne wartości. Naiwnym wydaje się pogląd, że dzieci pojmują świat tak samo jak ich rodzice.

Pomocne bywa sprawdzanie „poziomu” rozumienia przez dziecko ważnych zasad moralnych poprzez dyskutowanie na temat konkretnych sytuacji:

...jak byś się zachował, gdyby idącemu przed tobą człowiekowi wypadł pięciodolarowy banknot?

...co byś zrobił, gdyby częstowano cię na prywatce alkoholem, papierosami?

Wyjaśnione wartości stanowią dla dziecka drogowskaz na całą drogę życia. 

Rodzice – wzór do naśladowania.

Faktem jest, że dziecko (często nieświadomie) naśladuje zachowanie najbliższych.

Dlatego przeanalizujmy swoje postawy wobec głoszonych wartości. Weźmy pod „lupę” sposoby, w jakich zazwyczaj rozmawiamy z innymi, okazujemy emocje (np. złościmy się), jak rozwiązujemy pojawiające się konflikty. Ważny jest też nasz rzeczywisty (nie wygłaszany) stosunek do alkoholu, papierosów, środków uspakajających i odurzających. Dzieci, których rodzice palą lub nadużywają alkoholu z większym prawdopodobieństwem będą robiły to samo.

Dzieci mają wyjątkowy dar do wychwytywania sytuacji, gdzie nasze zachowanie narusza wyznawane przez nas wartości. Wpajamy dziecku...” W naszej rodzinie nikt na nikogo nie krzyczy”, a czasem chwile później we własnym uniesieniu przekrzykujemy się nawzajem. Miejmy na uwadze, że nasze zachowanie w dużym stopniu kształtuje późniejsze zachowania naszych dzieci. 

Kontrakt rodzinny.

Nieodzownym elementem współczesnego wychowania dzieci jest rozmawianie z nimi i to możliwie jak najwcześniej o czyhających niebezpieczeństwach związanych z wszelkimi rodzajami uzależnień. W przypadku nastolatków warto jest wspólnie opracować zasady nieużywania alkoholu i innych środków odurzających (również zasad korzystania z wirtualnej rzeczywistości i mediów społecznościowych).

 Nie obawiajmy się postawić dzieciom konkretnych wymogów chroniących ich zdrowie i życie. Ustanowienie zasad abstynencji jest tylko połową naszego zadania. Musimy być przygotowani na ewentualne wprowadzenie konsekwencji w przypadku niedotrzymania przez dziecko kontraktu. 

Proste zasady - Wytłumacz dziecku, jakiego konkretnego zachowania od niego oczekujesz. Wspólnie przedyskutujcie ewentualne konsekwencje wynikające ze złamania zasady abstynencji/lub korzystania z tzw. gadżetów. Czego one będą dotyczyły, jak długo będą trwały, jaki mają cel?

Jednoznaczne zasady - Z wyprzedzeniem zaznacz dziecku, że zasada abstynencji obowiązuje je nie tylko we własnym domu, ale i w każdym innym miejscu.

Realne konsekwencje - Ustalając konsekwencje bądź realistą. Nie używaj obietnic, na które nie jesteś gotowy. Na przykład: „jeżeli kiedykolwiek sięgniesz po narkotyki, obedrę cię ze skóry”. Starajmy się spokojnie przedstawić dziecku konkretne decyzje, które jesteśmy w stanie do końca przeprowadzić (np. wstrzymanie przywileju korzystania z samochodu).

Docenianie wysiłków - Jak najczęściej dawaj dziecku do zrozumienia, że dumny jesteś z jego odpowiedzialnych, zdrowych wyborów dotyczących każdej sfery życia.

Małgorzata Olczak